Documentatiecentrum

Gassen

Gassen. Als je diep inademt, zit je weer helemaal vol met gas. Geen aardgas, maar zuurstof. Gassen zijn er in allerlei soorten. Je ziet, voelt of ruikt ze niet, toch zijn gassen overal en altijd aanwezig.
Materie kan uit drie vormen bestaan: vast, vloeibaar en gas. Vaste materie, bijvoorbeeld ijzer, verandert niet zomaar van vorm. Maar gas neemt altijd de vorm aan van het voorwerp waar je het in stopt. Bijvoorbeeld een ballon of een spuitbus. Bovendien kun je gas heel groot of heel klein maken. Met een kleine gasfles waarin geperst gas zit, kun je wel dertig ballonnen opblazen.
In de oertijd gebruikten onze voorouders al lucht om hout goed te laten branden. Maar ze wisten niet dat er in lucht zuurstof zit. Dat ontdekten wetenschappers in de 18e eeuw (1700-1800). Zij vonden de gassen zuurstof, stikstof en waterstof in de lucht. Nog steeds zoeken wetenschappers naar nieuwe gassen. Gassen die schoon en veilig zijn.


© Blaine Harrington lll/Corbis/HH, Amsterdam

Zonder gas komt geen luchtballon omhoog

Veel soorten

Er bestaan veel soorten gas, zoals neon of helium. Met neon kun je lampen laten branden. Helium wordt gebruikt in MRI-scanners. Helium wordt ook ballongas genoemd, omdat je er ballonnen mee kunt opblazen.
In een glas sinas of bier zie je belletjes koolzuurgas. Dat gas geeft een frisse, tintelende smaak aan drank. Koolzuurgas wordt ook CO2 genoemd. Mensen ademen CO2 uit. Als er teveel mensen in een gesloten ruimte zijn, komt er steeds meer CO2 in de lucht en steeds minder zuurstof. Van teveel CO2 kun je hoofdpijn krijgen of zelfs bewusteloos raken. Door het raam open te zetten, stroomt er lucht met genoeg zuurstof naar binnen.
Veel mensen in Nederland gebruiken aardgas, bijvoorbeeld om eten te koken. Tuinders gebruiken het om kassen te verwarmen. Ook fabrieken draaien op aardgas. Dat is niet altijd zo geweest. Het aardgas zat miljoenen jaren gevangen in de bodem. Totdat mensen het ontdekten en bedachten hoe ze het uit de bodem konden halen. 
Aardgas is giftig als het uit de bodem gehaald wordt. En het kan ontploffen. Daarom wordt er een vieze geur aan toegevoegd. Door de vieze geur merk je dat er een gaslek is. Bij het verbranden van aardgas kan het koolmonoxide in huis komen. Als je koolmonoxide inademt, raak je bewusteloos en kun je doodgaan.

Lucht

In lucht zitten verschillende gassen die je voor van alles kunt gebruiken. De lucht moet dan wel eerst gesplitst worden om de gassen er uit te halen. Dat gebeurt in speciale fabrieken. Een van die gassen is stikstof. Daar kun je onvoorstelbaar veel mee doen. Zo kan de huisarts je wratten aanstippen met vloeibare stikstof. De wrat bevriest daardoor en verdwijnt. Stikstof wordt ook gebruikt voor het maken van medicijnen of om branden te blussen.
Zuurstof is ook een veelzijdig gas. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om rioolwater schoon te maken. Als je extra zuurstof in het vieze water doet, gaan de bacteriën in het water harder werken en is het snel schoon.
Gassen zijn nuttig en onmisbaar. Maar ze kunnen ook voor vervuiling en gevaar zorgen. Bovendien raakt het aardgas op. Daarom blijven wetenschappers zoeken naar nieuwe gassen die het aardgas kunnen vervangen en die schoon en veilig zijn.
Bijvoorbeeld een gas dat gemaakt wordt door mest en afval van planten te laten vergisten.  

© Corbis/HH, Amsterdam

Ziekenhuizen hebben perslucht nodig voor patiënten die zelf niet kunnen ademen. De patiënten liggen aan de beademing. Perslucht wordt ook gebruikt als ademlucht voor brandweerlieden en duikers. Ze dragen flessen met lucht op hun rug.


Dit is een samenvatting van het Informatie-boekje 401 Gassen.

Details en informatie

  • Titel: Gassen
  • Auteur(s): Heleen Schoone
  • Nummer: 401
  • Niveau: 5
  • Siso: J 533.2
123movies