Willibrord

In de Nederlanden

In 690 besloot Willibrord met elf gezellen (waaronder Adelbert), in navolging van zijn leermeester Wilfred, de oversteek naar de Nederlandse kust te wagen. Als meest waarschijnlijke plaats van landing wordt de monding van de Rijn in de buurt van het huidige Katwijk gezien. Enige tijd na de landing vertrok Willibrord naar het hof van de Frankische hofmeier Pippijn II, die kort daarvoor de Friese vorst Radboud in de buurt van Wijk bij Duurstede heeft verslagen. Hij ontving Willibrord en de andere geloofsverkondigers met open armen. Willibrord wilde niet afhankelijk zijn van Frankische machthebbers en vertrok daarom na enige tijd naar Rome. Daar kreeg hij van de paus een bekrachtiging van zijn zending. De paus gaf hem bovendien kostbare relieken mee om daarmee nieuwe kerken te kunnen heiligen.

Terug uit Rome vestigde Willibrord zich in Utrecht, de plaats die Radboud na een oorlog aan Pippijn had moeten afstaan. Hij begon aan de herbouw van het kerkje dat rond 630 door koning Dagobert was gebouwd, maar door de Friezen daarna was verwoest. Het werd gewijd aan St.-Maarten, de patroon van de monniken en het Frankische leger.

Geloofsverkondiging

Over de activiteiten van Willibrord als reizende geloofsverkondiger zijn verschillende verhalen in de loop der eeuwen ontstaan. Zo zou Willibrord tijdens het vernietigen van een afgodsbeeld op Walcheren zijn aangevallen door een tempelwachter. Hij raakte wonder boven wonder niet gewond, maar de dader stierf na enkele dagen vrij plotseling.

Volgens een andere legende zou Willibrord koning Radboud bijna hebben gedoopt. Toen de vorst reeds met één voet in doopwater stond, trok hij zich alsnog terug. Hij gaf er de voorkeur aan na zijn dood met zijn voorvaderen te worden verenigd, ook al zou dat in de hel zijn. Toch worden op heel wat plaatsen kerkjes gebouwd, waaraan later de naam van Willibrord zou worden verbonden. Sommige van die christelijke kerken bouwde hij waarschijnlijk omwille van de continuïteit op oude heidense offerplaatsen zoals in Elst, waar eerst een Romeinse tempel had gestaan. De zgn. Willibrordsputten (een daarvan is nog steeds in Heiloo te zien) hebben waarschijnlijk ook met de heidense cultus in verband gestaan, maar werden wel door Willibrord opnieuw gewijd.

Vlucht uit Utrecht

De dood van Pippijn II in 714 bracht voor Willibrord een grote tegenslag. Radboud wist van de verwarring te profiteren, kwam in opstand en verwoestte tal van kerken. Willibrord ontvluchtte Utrecht te en vond een schuilplaats in Echternach (Luxemburg). Daar nam hij zijn intrek in een klooster dat eerder door abdis Irmina uit Trier aan hem was geschonken. Echternach zou een belangrijk steunpunt voor zijn missioneringswerk worden.

In de daaropvolgende jaren maakte Willibrord tochten naar Thüringen; hij zou er ook een naar de Denen in het hoge noorden hebben gemaakt. Op een landgoed in Susteren, dat hem door de vrome Plectrudis werd geschonken, stichtte Willibrord een klooster, dat een tweede steunpunt voor zijn geloofsverkondiging en toevluchtsoord in geval van nood werd.