De Peel

De Peel is een groot gebied in het zuidoosten van Nederland. Het ligt in Noord-Brabant en in Limburg. De Peel bestaat uit moerassen, berkenbossen, heide en akkers. Een groot stuk van de Peel is een Nationaal Park: de Groote Peel. Een ander beschermd natuurgebied in de Peel is de Mariapeel. Lang geleden was de Peel veel groter dan nu. Het was toen een gevaarlijk moeras. De mensen durfden er niet te komen. Je kon erin wegzakken. Als planten in het moeras afstierven, zakten ze naar de bodem. Die plantenresten vormden: laagveen.

Turf

Het laagveen op de bodem van het moeras werd steeds dikker. Eeuwenlang groeide het door. Tot de mensen in de middeleeuwen ontdekten dat ze met gedroogd veen een vuurtje konden stoken. Daar konden ze eten op koken, of hun huis mee verwarmen. Ze gingen dus met een schep stukken veen uit de natte bodem scheppen. Dat droogde en dan had je turf. De turfstekers gebruikten zoveel turf als ze zelf nodig hadden. Ze maakten eendagsputten: dat waren gaten die zo breed en diep waren als één man in één dag kon steken. De volgende dag stond de put vol met water. Daarnaast groeven ze dan een nieuwe put. Enzovoorts. Later werd er grootschalig gewerkt. Meer mensen gingen tegelijk turf steken en dat werd verkocht.

© André Vervuurt Collectie, Someren

Deze turfsteker schept de brokken turf op de kruiwagen. Achter hem liggen de brokken te drogen.

Omdat de Peel erg nat was, was turf steken zwaar en vies werk. Daar werd iets op gevonden. Er werden vaarten gegraven en dammen gebouwd. Zo kon het water weglopen. Bovendien kon de turf met schepen over de vaarten worden vervoerd. Zo ging alles een stuk sneller. Er kwamen veel mensen naar de Peel om er als turfsteker te werken. De arbeiders gingen er ook wonen. Er werden eenvoudige houten huizen met daken van stro gebouwd. Er werden ook wegen, dorpen, scholen en kerken in het gebied gebouwd. Het natuurgebied werd steeds kleiner. Veel zeldzame plantensoorten verdwenen. Nu delen van de Peel beschermd natuurgebied zijn, gaat het weer beter.

© Fritz Polking/Fotonatura, Wormerveer

Bijzondere gasten in de Peel: kraanvogels.

In de Peel leven veel vogels, zoals de blauwborst de grutto en de wulp. Het is een broedplaats voor de kokmeeuwen. In november kun je in de Peel de taigarietgans zien. Deze gans broedt in het noorden van Europa. In de Peel komen ze overwinteren. Er komen ook andere soorten ganzen. In een strenge winter zitten er in de Peel wel 10 duizend ganzen. Ook kraanvogels komen naar de Peel. Deze trekvogels vliegen in de herfst naar warmere gebieden. In de Peel rusten ze een tijdje uit en zoeken ze voedsel. Daarna vliegen ze verder.