Eierlevendbarend: bijzondere manier van geboorte

Morgan Hoftijzer, 27 juni 2018

Veel dieren leggen eieren in een nest of in het water. Maar wist je dat er ook moederdieren zijn die eieren in hun eigen lichaam uitbroeden? We noemen dat eierlevendbarende dieren. Zo zijn er veel eierlevendbarende slangensoorten. Temperatuur van de omgeving heeft waarschijnlijk een rol gespeeld in het ontstaan hiervan.

Onderdeel van:

Geboorte van eierlevendbarende dieren

Bij eierlevendbarende dieren ontwikkelen de dieren wel in eieren, maar komen ze levend uit het lichaam van hun moeder. Hoe kan dit? Bij eierlevendbarende dieren worden eieren in het lichaam van de moeder bevrucht. In plaats van deze eieren te leggen, blijven deze eieren in het lichaam. De eieren bevatten alle voedingsstoffen die de jonge dieren nodig hebben. Zodra de jonge dieren klaar zijn voor geboorte, komen ze in het lichaam van de moeder uit het ei en worden ze levend geboren. Dat is nog eens een bijzondere manier om geboren te worden!  

Doornhaai (Squalus acanthias) en adder (Vipera berus), beiden eierlevendbarende dieren.
Licentie: Ecomare/Salko de Wolf CC BY-SA 4.0 & Benny Trapp CC BY-SA 3.0

Eierlevendbarende dieren

Er zijn veel diersoorten die eierlevendbarend zijn, zoals sommige vissen, insecten, slakken en tweekleppigen. Ze leven ook in Nederland. De meeste haaiensoorten zijn eierlevendbarend, net als de doornhaai, die in de Noordzee zwemt. Ook bij sommige reptielen, zoals slangen, komt eierlevendbarendheid voor. Zo ook bij de adder in Nederland.

Geboorte van jonge adders (Vipera berus): wist jij dat adders zo worden geboren?

Temperatuur is belangrijk

Toch zijn er daarnaast veel slangensoorten die wel eieren leggen. Slangen hebben dus eigenlijk twee verschillende manieren van geboorte. Waarom eigenlijk? Een mogelijke verklaring vinden we in de eigenschappen van slangen. Slangen zijn koudbloedig, wat betekent dat ze dezelfde lichaamstemperatuur hebben als hun omgeving. Slangen hebben wel warmte nodig om te kunnen bewegen en om voedsel te verteren. Als de temperatuur laag is zijn slangen daarom inactief. Ook een slangenei heeft warmte nodig. Hoge temperaturen zijn erg belangrijk voor de juiste ontwikkeling van de babyslangen en voor het uitkomen van de eieren. In landen waar het koud is kan dit problemen opleveren waardoor het nageslacht niet zal overleven. Daardoor zijn slangen in koude gebieden, zoals de adder in Nederland, vaak eierlevendbarend.

De ringslang legt eieren. Kun jij een warme plek bedenken waar de ringslang in Nederland haar eieren legt?

Het ontstaan van eierlevendbarende soorten

Het is belangrijk dat nakomelingen overleven. Onderzoekers denken daarom dat temperatuur van de omgeving een grote invloed heeft gehad op het ontstaan van eierlevendbarende soorten. Eieren die ontwikkelen in het lichaam van hun moeder krijgen warmte van hun moeder. Hoewel ook de moeder de temperatuur van haar omgeving overneemt, kan ze ervoor zorgen dat haar lichaam warmer wordt. Dit heet actieve thermoregulatie. Dit wil zeggen dat de moederslang haar temperatuur verhoogt, door bijvoorbeeld warme plekken op te zoeken. Adders liggen daarom vaak lekker te zonnen om het wat warmer te krijgen!

Licentie: CC BY-SA 3.0
Zonnende adder (Vipera berus)

Weet jij nog een voordeel van eierlevendbarendheid?