Platwormen kunnen het alleen

Morgan Hoftijzer, 22 juli 2020

Platwormen zijn bijna niet kapot te krijgen. Dit komt onder andere door de speciale manier waarop ze zich kunnen voortplanten. Wanneer het lichaam van een landplatworm zich splitst in verschillende  stukjes, groeien deze stukjes weer aan. Zo ontstaan er nieuwe platwormen die exacte kopieën van elkaar zijn.

Adams, D.S. (2008) I Researchgate I aangepast door Morgan Hoftijzer | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0
Deze platworm splitst in drie stukken.

Geen partner nodig

Er zijn dieren die geen partner nodig hebben om jongen te krijgen. Deze dieren kunnen dit in hun eentje. Sommige platwormen zijn hier ook goed in. Ze splitsen zichzelf in twee stukjes. Deze stukjes groeien dan weer aan. In een paar weken groeit aan het achterlijf weer een kop, of aan de kop groeit weer een achterlijf. Deze nieuwe platwormen zijn precies hetzelfde als de oorspronkelijke platworm.

Hoe zou jij het vinden om uit een stukje achterlijf geboren te worden?

Supercellen

Elk levend organisme bestaat uit cellen. Deze cellen worden vernieuwd. Nieuwe cellen zijn vaak eerst stamcellen. Deze stamcellen groeien uit tot andere cellen, zoals huidcellen, spiercellen of zenuwcellen. Platwormen hebben stamcellen verspreid over hun hele lichaam. Deze speciale soort stamcellen heten neoblasten. Deze neoblasten kunnen elke cel in een platworm worden. Dit is bijzonder omdat niet elke soort stamcel dit kan. Onderzoekers vinden platwormen dan ook erg interessant om te onderzoeken.

Wist je dat evolutiebioloog Charles Darwin experimenten met platwormen deed tijdens zijn reis op de Beagle? Hij sneed een paar platwormen doormidden. Hij was verbaasd dat ze het niet alleen overleefden, maar dat de halve platwormen weer aangroeiden tot complete wormen.

Platwormonderzoeker

Ronald Sluys, onderzoeker bij Naturalis, vindt platwormen ook interessant. Vanaf 1981 doet Ronald al onderzoek naar deze bijzondere dieren. Hij is vooral geïnteresseerd in de diversiteit, verspreiding en evolutie van platwormen. Op dit moment onderzoekt Ronald een groep platwormen die Tricladida heten. Deze platwormen leven in zee, op land of in zoetwater. Met zijn onderzoek probeert hij erachter te komen waarom bepaalde platwormen op specifieke plekken op aarde voorkomen en niet ergens anders.

Om platwormen te kunnen onderzoeken moet Ronald Sluys de natuur in om de dieren te verzamelen (links). Hij onderzoekt platwormen uit de Tricladida groep (rechts).
Ronald Sluys I Naturalis | Licentie: CC BY-NC-ND 4.0

Ronald doet niet zijn hele leven lang al onderzoek naar platwormen. Vroeger bestudeerde hij vogels. Ronald vindt vogels altijd nog interessant, maar toch heeft hij geen spijt van zijn keuze om platwormen te gaan onderzoeken. Hij vertelt waarom hij platwormen zo bijzonder vindt: ‘Elke dier- of plantengroep waarin je je een beetje verdiept, blijkt heel bijzonder. Maar een bijzonderheid van platwormen in het algemeen is dat ze tweeslachtig zijn. Dat geeft hele speciale evolutionaire problemen.’ Wat deze problemen precies zijn, probeert Ronald onder andere met zijn onderzoek te achterhalen. Daarmee probeert hij erachter te komen hoe platwormen zijn ontstaan. Deze kennis kan Ronald dan weer gebruiken om te verklaren waarom bepaalde platwormen op specifieke plekken op aarde voorkomen.

Zou jij ook platwormen willen onderzoeken? Waarom wel/niet?