Proeven

Vind jij versgebakken patat lekker en loopt het water je in de mond alleen al als je het ruikt? Dat is niet zo gek. Je gebruikt ook je neus om te bepalen of je iets lekker vindt. Proeven doe je natuurlijk met je tong, maar om verschillende smaken waar te nemen gebruik je drie organen: je tong, je neus en je hersenen.
Door te proeven, kun je genieten van wat je eet en drinkt. Maar je kunt door te proeven ook worden gewaarschuwd. Als je iets eet dat bedorven is en vies smaakt, krijg je direct het signaal: uitspugen!


©Shutterstock, New York
De wat bittere smaak van groenten vinden baby’s in het begin vaak niet lekker, maar meestal is dat gewoon een kwestie van wennen.

Tong, neus en hersenen

Hoe gaat dat proeven precies? Met je tong onderscheid je vijf basissmaken: zoet, zuur, zout, bitter en umami (hartig). Je tong is bedekt met smaakpapillen. Daarin zitten piepkleine smaakknoppen. Iedere smaakknop bestaat uit een aantal smaakcellen en elke smaakcel is ‘gespecialiseerd’ in één basissmaak. Eet je een dropje, dan sturen de smaakcellen die op zout reageren het signaal ‘zout’ via zenuwbanen naar de hersenen. Die ‘vertellen’ je vervolgens dat je een zout dropje proeft, dat gebeurt allemaal razendsnel.
Meestal is wat je eet complexer van smaak, doordat er meer smaak- en geurstoffen in zitten. Denk maar aan alle soorten snoep of fruit. De verschillen daartussen neem je vooral met je neus waar, dus door te ruiken.


©Peter FitzVerploegh, Utrecht
Een smaakknopje bevat tussen de 30 en 100 smaakcellen. De trilhaartjes van die cellen vangen de smaak in je mond op.

Zoveel smaken 

Vaak wordt voedsel gekookt of gebakken voor je het eet. Iedere bewerking verandert de smaak ervan. Dat gebeurt ook bij het conserveren. Er zijn veel manieren om voedsel langer te bewaren zoals invriezen, roken, zouten, inmaken of wecken en fermenteren. Zuurkool bijvoorbeeld is gefermenteerde witte kool. Ook als je kruiden en specerijen gebruikt, krijg je weer andere smaken.
In winkels koop je producten uit de hele wereld: currypasta’s uit India of quinoa uit Peru. Het aantal smaken dat je kunt proeven, is enorm!