Sponzen in oorlog om leefruimte

Dirk-Jan Evers, 26 juni 2017

Je gebruikt thuis vast wel eens een spons. Wist je dat deze sponzen zijn nagemaakt naar levende sponzen uit de zee? Vroeger werden deze sponzen opgevist om in huis te gebruiken en tegenwoordig gebeurt dat nog steeds wel eens. De natuurspons is eigenlijk het overgebleven skelet van een diertje dat op de zeebodem leefde.

Maar sponzen zijn niet zomaar zachte diertjes. Op de zeebodem voeren ze een waar gevecht om leefruimte. Sommige sponzen gebruiken daarvoor zelfs gif.

Giftige sponzen

Sponzen gebruiken gif voor allerlei dingen. Het zijn namelijk diertjes die vastzitten op één plek aan de zeebodem of aan een rots, goede bescherming is daarom noodzaak. Ze pompen water door kleine openingen in hun lichaam, waarbij ze voedingstoffen uit het water zeven. In dit zeewater zitten ook ziekten, verspreid door bacteriën en virussen. Om zich daartegen te beschermen, maken sponzen gif aan. Dit gif maken sponzen zelf, maar er leven in sommige sponzen ook bacteriën die gif maken. Dat gif beschermt de sponzen dan ook. De samenwerking tussen verschillende soorten, zoals de sponzen en bacteriën, heet symbiose.

Ruimte maken om te kunnen groeien

Sommige sponzen gebruiken ook gif om een plekje op de oceaanbodem te veroveren. Sponzen leven namelijk vaak op plekken waar het druk is met allerlei andere zeebewoners, bijvoorbeeld op koraalriffen. Daar delen sponzen de leefruimte onder andere met koraal. Koraal is een verzameling van diertjes die, net als sponzen, vastzitten op één plek.

Op een koraalrif is het vaak zo druk, dat sponzen soms ruimte moeten maken om te groeien. Ze laten een gifstof in het water los, waardoor koraal in de buurt afsterft. Zo hebben sponzen meer ruimte om te groeien.

“Gif is niet alleen om te jagen, of om iets dood te maken.” Zegt Nicole de Voogd, sponzen onderzoekster bij Naturalis, “Om te overleven in een vol koraalrif voeren sponzen soms een chemische oorlog.”

Koraal uithongeren

Onderzoekers ontdekten ook dat er een sponssoort is die het koraal in de buurt uithongert. Het koraal leeft namelijk samen, in symbiose, met algen. De algen leven op het oppervlak van het koraal en krijgen voedingsstoffen van het koraal, in ruil daarvoor voorzien de algen het koraal van andere voeding en zuurstof.

Er is een sponssoort die een gif loslaat waardoor de algen geen voedsel meer produceren en soms zelfs doodgaan. Daardoor krijgt het koraal geen voeding meer van de algen en sterft. De spons neemt dan de plek van het koraal over en kan groter groeien. De invloed die verschillende soorten op elkaar hebben, is in de natuur dus erg belangrijk. Verschillende soorten zijn afhankelijk van elkaar. Mensen zijn ook afhankelijk van andere soorten. We gebruiken bijvoorbeeld sponzen.

Zouden sponzen ook iets aan ons hebben?