Afbeelding
zondag 21 juli 2019

De Noord/Zuidlijn in 50 feiten en cijfers

Duco Vaillant

Hiep hiep hoera! De Noord/Zuidlijn is 1 en werd vandaag, precies een jaar geleden, feestelijk geopend. Afgelopen donderdag blikten we al terug op het eerste jaar van de Noord/Zuidlijn, vandaag – op de echte verjaardag – publiceren we een lijst van vijftig feiten en wetenswaardigheden.

1. De reis van Noord naar Zuid – en andersom – duurt 15 minuten.

2. Dagelijks maken 105.000 reizigers gebruik van de Noord/Zuidlijn. De drukste dag was Koningsdag met 130.000 reizigers.

3. 69% van het tracé van de Noord/Zuidlijn bevindt zich ondergronds. Daarmee is de Noord/Zuidlijn de enige lijn in Nederland waarvan meer dan de helft ondergronds ligt.

4. De gemiddelde snelheid van de Noord/Zuidlijn is 37km/uur. Dit is inclusief stoppen, in- en uitstappen.

5. Reizigers geven de Noord/Zuidlijn gemiddeld een 8,4 in de OV-klantenbarometer.

6. In 2008 zijn op de Vijzelgracht 6 wevershuizen tot 20 cm verzakt. Deze zijn in 2011 en 2015 weer opgevijzeld, waarna ze zijn hersteld.

7. Voor de Noord/Zuidlijn zijn 4 boormachines gebruikt. Totaal is hiermee 6.228 meter aan tunnels geboord.

8. De meeste namen (Noortje, Gravin en Molly) van de boormachines zijn bedacht door Amsterdamse schoolkinderen uit Noord, Centrum en Zuid. De laatste naam is bedacht door Amsterdammers via deze website: Victoria.

9. De tunnels zijn in 587 dagen geboord.

10. Gemiddeld werd er 10,6 meter per dag aan tunnels geboord en gebouwd.

11. De geboorde tunnels bestaan uit 24.858 tunnelelementen.

12. Een boormachine heeft 3000 pk nodig om vooruit te komen. Dat is de kracht van zo’n 3 formule 1 wagens van Max Verstappen.

13. De boormachines wegen zo’n 870 ton per stuk. Dat is hetzelfde als ruim twee geladen Boeings 747.

14. Bij station Noord zijn 1.636 koud gebogen glasplaten gebruikt in de kapconstructie.

15. Er zijn 3.000 houten heipalen onder Amsterdam Centraal verwijderd om de Noord/Zuidlijn-tunnel te bouwen.

16. Metrostation Amsterdam Centraal heeft met de komst van de Noord/Zuidlijn maar liefst 38 roltrappen. Geen enkel station op het Amsterdamse metronet heeft zoveel roltrappen.

17. In totaal is er 119.626.655 kilo staal gebruikt. Genoeg om maar liefst 16 Eiffeltorens te bouwen.

18. De Noord/Zuidlijn telt 92 roltrappen, 4 rolpaden, 27 liften.

19. Ruim 1,5 miljoen ton beton is er voor de Noord/Zuidlijn gebruikt. Om dit te transporteren zijn 57.156 betonvrachtwagens nodig. Als je deze vrachtwagens direct achter elkaar zou zetten, kan je een aaneengesloten file van 772 km maken van Amsterdam naar Bazel in Zwitserland.

20. In station Vijzelgracht bevinden zich de langste roltrappen – 6 stuks – van de Benelux. Ze zijn maar liefst 47 meter lang.

21. Het duurt ongeveer een minuut om deze lange roltrappen af te dalen als je stilstaat.

22. Voor het kunstwerk in de metrohal bij CS, heeft kunstenares Jennifer Tee maar liefst 100.000 tulpenblaadjes gebruikt.

23. De archeologen hebben 697.235 vondsten gedaan bij de Noord/Zuidlijn. 66,7% vondsten zijn bij het Damrak opgegraven, 33% bij het Rokin en 0,3% op andere locaties.

24. Zo’n 10.000 vondsten worden nu permanent tentoongesteld tussen de roltrappen bij station Rokin. Aan beide kanten van het station zijn twee enorme vitrinekasten gebouwd, waar de vondsten in liggen.

25. Het boek ‘Spul’ dat de archeologen hebben gemaakt, is in 2019 uitgeroepen tot het mooiste boek ter wereld door de Stiftung Buchkunst in Leipzig.

26. De Noord/Zuidlijn heeft 3,1 miljard euro gekost. Gemeente Amsterdam heeft bijna 1,9 miljard euro daarvan betaald, het Rijk 1,1 miljard euro en de Vervoerregio 150 miljoen euro.

27. De bouw, het testen en proefrijden heeft 5.569 dagen geduurd. Van 22 april 2002 tot de opening op 21 juli 2018.

28. Er zijn met de Noord/Zuidlijn meerdere architectuurprijzen gewonnen door Benthem Crouwel Architects: De Gouden A.A.P., ARC18 Architectuur Award en BNA Beste Gebouw van het Jaar.

Het kunstwerk van Marjan Laaper met het hoofd van Ramses Shaffy in station Vijzelgracht.

Het kunstwerk van Marjan Laaper met het hoofd van Ramses Shaffy in station Vijzelgracht.

Foto: Foto: Wiebke Wilting

29. Het diepste station is station De Pijp. Het station ligt op 26,5 meter diepte.

30. De bijnaam van de M5-metro op de Noord/Zuidlijn is de GVR – Grote Vriendelijke Reus. Het zijn de hoogste metro’s ter wereld. Niet zo gek, want we zijn ook het langste volk ter wereld.

31. In de vloer bij station Noord heeft de kunstenaar Harmen Liemburg een gigantisch kunstwerk gemaakt, met als thema ‘landelijk Noord’. Harmen: “Het is eigenlijk een gigantisch stripverhaal. Zo is het weliswaar niet bedoeld, maar de afbeeldingen sluiten wel op elkaar aan. Als kijker stap je van het ene thema naar het andere.”

32. Station Noord ligt op 16 meter hoogte.

33. Bij de Noord/Zuidlijn is overal 4G-verbinding. Om dit te realiseren zijn er 194 antennes aangebracht en zijn er 11,5 km aan lekkende kabels opgehangen, zodat de dekking voor mobiel internet optimaal is.

34. Er zijn 165 OV-chippoortjes geplaatst op de 7 gloednieuwe stations van de Noord/Zuidlijn.

35. De OV-chippoortjes bij de Noord/Zuidlijn, zijn als eerste ter wereld voorzien van een 3D-sensor. Door het plaatsen van deze sensoren ‘weet’ de poort – die zich onder de sensor bevindt – precies hoelang het poortje moet openen om een reiziger door te laten.

36. Het diepste punt waar je als reiziger komt, is de tunnel tussen Rokin en Vijzelgracht. Je bevindt je dan op 31,7 meter onder NAP naast de Munttoren.

37. Het diepste constructiepunt betrof het boren van de nieuwe funderingspalen onder Amsterdam Centraal met een diepte van 61 meter onder NAP.

38. Op een 27 meter breed scherm is de weersverwachting van morgen in een Hollands landschap te zien in de Noord/Zuidlijn-kathedraal (ofwel het perron bij CS). Dit kunstwerk is bedacht door kunstenaar David Claerbout.

39. In station Rokin wordt op dit moment een fietsenstalling gebouwd voor 260 fietsen. Naar verwachting zal deze in het najaar van 2019 gereed zijn.

40. In station Rokin wordt ook een parkeergarage gebouwd voor 290 auto’s. Er bevinden zich straks 5 parkeerlagen boven het perron.

41. In de ruimte boven station Rokin is een zogenoemd ‘bergbezinkbassin’ aangelegd, deze dient als overloop voor de afvoer van overtollig regenwater.

42. De tram op het Rokin krijgt zijn stroom tegenwoordig ook van het station. Het bovengrondse elektriciteitshuisje is weggehaald en ondergronds is een nieuwe gebouwd.

43. De Noord/Zuidlijn kent weinig vertraging en uitval. De punctualiteit van de Noord/Zuidlijn is met meer beter dan 98% hoog en de uitval is met 0,6% lager dan bij de andere metrolijnen.

44. In de tunnel bij de Sixhaven is het plafond 50 centimeter hoger. De vloer is waterpas en de tunnel breder. Zodoende kan hier in de toekomst toch nog een station worden gebouwd in de tunnel.

45. De Noord/Zuidlijn kent droge blusleidingen die altijd zijn gevuld met water, zodat ze meteen blusklaar zijn en je niet eerst moet wachten totdat ze gevuld zijn. Wel moet de brandweer deze leidingen aansluiten als ze deze willen gebruiken.

46. De Noord/Zuidlijn is niet de eerste Noord/Zuidlijn-metro van Nederland. De eerste Nederlandse metrolijn in Rotterdam werd ook de Noord/Zuidlijn genoemd. Met 5,9 km bij de oplevering was deze een stuk korter dan de Amsterdamse Noord/Zuidlijn (9,7 kilometer).

47. De roltrappen en rolpaden van de Noord/Zuidlijn die blootstaan aan het weer, kunnen worden verwarmd. Dit om ijsvorming bij koud weer te voorkomen. De roltrappen zijn voorzien van een thermostaat om energieverspilling te voorkomen.

48. De Lijnbaansgracht bij station Vijzelgracht loopt over het station. In feite fungeert het station hier dus als een aquaduct.

49. Om stalen kolommen brandwerend te maken, gebruiken we Fendolite. Dit is een brandwerend spuitmateriaal dat hoofdzakelijk bestaat uit cement en de mineraal vermiculiet. Vermiculiet neemt veel vocht op om het daarna weer langzaam af te geven. Deze eigenschap is ook erg handig bij het tuinieren.

50. Tot slot: voor de bouw van de Noord/Zuidlijn is voor het eerst ter wereld een tunnel onder een gebouw afgezonken. Dit is ook nog eens gedaan onder het drukste monument van Nederland, namelijk Amsterdam Centraal. Ook dit stuk tunnel heeft een naam meegekregen: Priscilla.