Tien bedreigde Nederlandse vogels

Koos Bax, 6 november 2019

Nederland telt veel soorten vogels, maar met een aantal gaat het niet zo goed. Hun aantal neemt af: ze vertrekken uit Nederland of krijgen te weinig jongen. Waarom doen ze dat en wat is er aan te doen?

Onderdeel van:

Van nature vogelvriendelijk

Nederland heeft van nature een waterrijk landschap. Daar komen veel watervogels op af. De vele sloten, rivieren, moerassen en meren vormen een prachtige plek voor de dieren om voedsel te zoeken en de jongen groot te brengen. Het landschap bevat verder veel loofbossen, velden en heggen. Ontelbare plekken om een fijn nestje te bouwen en om op jacht te gaan naar zaadjes, bessen of kleine dieren. Zover allemaal mooi dus, maar tegenwoordig zijn er wat dingen die roet in het eten gooien. Bepaalde vogels hebben het hierdoor nu lastiger dan vroeger.

De kemphaan legt haar eieren in een mooi verstopt kuiltje tussen gras en andere lage planten.
Flickr I Frans Vandewalle | Licentie: CC BY-NC 2.0
De kemphaan legt haar eieren in een mooi verstopt kuiltje tussen gras en andere lage planten.
De grauwe kiekendief zweeft boven de weilanden op zoek naar een smakelijke veldmuis.
Wikipedia I Cks3976 | Licentie: CC BY-SA 3.0
De grauwe kiekendief zweeft boven de weilanden op zoek naar een smakelijke veldmuis.

Verstedelijking

Steeds meer mensen wonen in steden die steeds meer ruimte innemen. Hierdoor is een groot deel van de leefgebieden van vogels verdwenen. Drooggelegde moerassen zijn voor vogels als de kwak en de kemphaan een probleem. Zij hebben moerassen nodig om hun voedsel te verzamelen. Omdat ook graslanden verdwijnen verliezen ook andere dieren in Nederland hun leefgebied, zoals de veldmuis. Kiekendieven en velduilen die graag veldmuizen eten, proberen daarom elders hun maaltje te bemachtigen.

Landbouw

Ook weidevogels hebben het zwaar. Boeren gebruiken middelen tegen de insecten op hun gewassen, om zo vraat en ziekten te voorkomen. Dit zorgt er voor dat er minder insecten zijn. Vogels als de dwergmeeuw hebben het daardoor lastig om een hapje bijeen te zoeken. De boeren gebruiken steeds grotere weilanden, waardoor er geen plek meer is voor heggen en bomen. In de uitgestrekte weiden is het voor de draaihals daarom lastig om een goede heg te vinden om zijn nestje te bouwen. De bemesting van weilanden zorgt bovendien voor een slechte waterkwaliteit: er leven minder planten en dieren in het water. De woudaap moet zo wel heel lang spieden naar een smakelijk visje of spinnetje.

De woudaap is druk op zoek naar een lekkere spin, wants, salamander of visje.
Flickr I Ian White | Licentie: CC BY-NC-SA 2.0
De woudaap is druk op zoek naar een lekkere spin, wants, salamander of visje.
Over de heide gaat de korhoen op zoek naar een sappige insect of bes. Soms eet hij ook een taaie dennennaald.
Wikimedia I Magnus Manske | Licentie: CC BY-SA 3.0
Over de heide gaat de korhoen op zoek naar een sappige insect of bes. Soms eet hij ook een taaie dennennaald.

Wat kunnen we doen?

Dat kan anders! Minder bestrijdingsmiddelen en bemesting in de landbouw zorgt voor meer dieren en planten in het water en op het land. Als er genoeg voedsel te vinden is, eten vogels graag hun buikje rond bij onze sloten en kanalen. Voor een aantal vogels zal dit niet voldoende zijn: zij willen ook graag rust. Daarvoor is het aanleggen van rustige, onverstoorde natuurgebieden de oplossing. Een plek om te nestelen en rustig op zoek te gaan naar een lekker hapje. Of de vogels hier blijven is dus van ons allemaal afhankelijk. Maar, het ligt niet alleen in onze handen. Voor de kiekendief en woudaap is hun overwinterings gebied in Afrika nét zo belangrijk. Zou het leefgebied daar nog even prettig zijn?

De velduil bevindt zich het liefst tussen het hoge gras. Daar kan hij ongestoord jagen op smakelijke muizen en zijn eieren voor geïnteresseerden verstoppen.
De velduil bevindt zich het liefst tussen het hoge gras. Daar kan hij ongestoord jagen op smakelijke muizen en zijn eieren voor geïnteresseerden verstoppen.
iStock I Getty Images Plus I Harry Collins | Licentie: RF Getty Images
De draaihals bouwt zijn nestje vaak in heggen tussen de weilanden.
De draaihals bouwt zijn nestje vaak in heggen tussen de weilanden.
Wikimedia commons I Rudolphous | Licentie: CC BY 2.0
Dicht bij het water gaat de dwergmeeuw op zoek naar een smakelijk hapje: insecten en kreeftachtigen.
Dicht bij het water gaat de dwergmeeuw op zoek naar een smakelijk hapje: insecten en kreeftachtigen.
Flickr I Ekatarina Chernetsova | Licentie: CC BY 2.0
De grauwe gors is niet zo kieskeurig in wat hij eet. Dat is hij wel voor zijn nestje: op een rustig plekje in de struiken. Hij wordt daar graag heel lang met rust gelaten.
De grauwe gors is niet zo kieskeurig in wat hij eet. Dat is hij wel voor zijn nestje: op een rustig plekje in de struiken. Hij wordt daar graag heel lang met rust gelaten.
iStock I Getty Images Plus I Volodymyr Kucherenko | Licentie: RF Getty Images
De kuifleeuwerik bouwt zijn nestje in een open veld op de grond.
De kuifleeuwerik bouwt zijn nestje in een open veld op de grond.
Wikimedia Commons I מינוזיג | Licentie: CC BY-SA 4.0

Meer weten over de vogels die je om je heen kunt vinden? Ga dan mee op expeditie!

Ook interessant