De dood is mysterieus en roept vragen op. Wat willen kinderen weten over dode dieren? We vroegen het Indra (8 jaar) en Lucas (11 jaar). Uit al hun vragen kozen we er vijf. Medewerkers van Naturalis geven antwoord.
βHet oudste dier ter wereld werd 507 jaarβ, vertelt Jeroen Goud, schelpdieren-expert van Naturalis. βDeze recordhouder was een tweekleppig weekdier, een noordkromp (Arctica islandica). Hij werd opgevist uit zee bij IJsland. Om de leeftijd vast te stellen, moesten nieuwsgierige onderzoekers de schelp openen. Hierdoor stierf het stokoude diertje. Misschien was hij anders nog wel ouder geworden.β
Rouw betekent omgaan met verlies als een ander overlijdt. Maartje Kijne is gedragsbiologe en werkt als educatief medewerker bij Naturalis. Volgens haar komt rouw bij veel diersoorten voor. βOnderzoekers dachten vroeger dat alleen dieren met grote hersenen rouwen, zoals olifanten, dolfijnen en mensapen. Inmiddels is het ook bekend van honden, katten, konijnen en vogels. Dieren stoppen dan met eten of waken bij de overledene. Soms worden ze ziek of verliezen interesse in de wereld om zich heen. Merk je niets aan een dier, dan kan het toch in rouw zijn. Niemand weet precies wat dieren voelen.β
Veel giftige dieren, zoals slangen, zijn immuun (ongevoelig) voor hun eigen gif en dat van soortgenoten. Ze kunnen elkaar niet doden met gif. Bij spinnen en schorpioenen lijkt dit niet het geval te zijn. Spinnenexpert Peter van Helsdingen: βSpinnen eten soortgenoten zonder schroom op. Dat is zelfs regel bij jonge spinnetjes die net uit het ei komen. Je broertje of zusje smaakt best lekker. Het is wel de vraag of dat mogelijk is door gebruik van gif.β Onderzoeker Jeremy Miller denkt van wel. βIk weet niet zeker of dit onderzocht is bij spinnen. Maar veel spinnen zijn inderdaad kannibalen. De manier waarop ze hun soortgenoten doden zal niet verschillen met hoe ze een andere prooi doden. Met gif dus. Maar omdat het gif uit hun mond komt, is dit moeilijk te zien. Bij schorpioenen is het wel duidelijker zichtbaar. Die zijn ook kannibaal en gebruiken zeker ook hun gifstekel om soortgenoten af te maken.β
βHet klinkt gek, maar het kanβ zegt Werner de Gier, wetenschapper die werkt aan kreeftachtigen. βEr zijn zelfs dieren die handig gebruik maken van dit trucje, zoals pistoolgarnalen. Ze vangen hun prooien met keiharde geluiden. Hun grote rechterklauw heeft een vinger, die als een trekker van een pistool naar achter wordt gehaald. Als een pistoolgarnaal zijn klauw dichtklapt komt er een schokgolf vrij en een knal van zoβn 190 dB. Net als een granaat die afgaat naast je oren! Een prooi raakt verdoofd of gaat zelfs dood en wordt daarna lekker opgepeuzeld. Dus ja, dieren kunnen echt doodgaan door (de schokgolf van) geluid.β
Projectleider collectie Steven van der Mije: βHet ligt er helemaal aan waar de giraffe is doodgegaan en of er hulp bij is. Als bijvoorbeeld gieren of andere aaseters al een heleboel gaten maken en veel vlees opeten, gaat de rotting erg snel. Ontbinding boven de grond gaat sneller dan onder water of onder de grond. Op een warme, vochtige plek rot een dier ook veel sneller weg dan op een koude, droge plek. Ik denk dat het bij een giraffe in Afrika in een paar weken of maanden al een bijna schoon skelet kan zijn.
