Het schitterende leven van de oester

Sanne van Gammeren, 26 september 2017

Op chique feestjes eet men soms best rare hapjes. Van kaas vieze voetengeur tot eitjes van kwartel en steur. Hét chique hapje bij uitstek is de oester. Met een scherp mes maak je de harde kleppen van elkaar los. Binnenin ligt een zachte drab in een plasje zeewater. En dan gebeurt het onverwachte: iemand pakt de schelp op en slurpt het kwakje zo naar binnen. Gets! De oester is een lekkernij, maar wist je dat de oester ook een dier uit Nederland is, dat in de Zeeuwse wateren leeft?

Onderdeel van:

Meer dan een drab

Natuurlijk is de oester meer dan slechts een drabje. Een oester heeft onder andere een hart, een maag, bloedvaten, spieren, een mond, nieren en een mantel (het buitenste laagje van het dier). Ook heeft hij kieuwen, waarmee hij kleine alg-deeltjes uit het water zeeft als voedsel. Met zijn spieren opent en sluit hij zijn twee kleppen om te eten of ter bescherming. Die krijg je niet zomaar open! Daarnaast heeft de oester ook een geslacht. Het is soms lastig in te schatten wanneer je een oester nou met mevrouw of meneer moet aanspreken. Ze wisselen in hun leven namelijk vaker van geslacht. Soms zijn ze zelfs zowel een mannetje als een vrouwtje!

Oesters
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0

Rivalen

In Nederland komen twee soorten oesters voor: de gewone en de Japanse oester. De gewone oester is echter niet meer zo gewoon en komt niet meer veel voor in Nederland. Dat heeft een aantal oorzaken. Allereerst gaat de gewone oester dood van het beestje Bonamia oestraea. Dit eencellige diertje veroorzaakt ontstekingen in de oester, met de dood als gevolg. De Japanse oester is bestand tegen het beestje. Dat is een van de redenen waarom de Japanse oester het juist wel goed doet. De gewone oester heeft namelijk te lijden onder de Japanse oester. Deze laatste plant zich veel sneller voort en bevolkt het hele water. Ook kan de Japanse oester veel beter tegen de kou dan de gewone oester. De Japanse oester komt oorspronkelijk uit Azië en heeft veel invloed op de Nederlandse natuur.

Nooit alleen

Oesters groeien op harde ondergronden. Er komen in één keer veel eitjes vrij bij moeder oester: de Japanse oester zet om de tien minuten 200 miljoen eitjes af! Na bevruchting zoekt een oesterlarf een plek om zich vast te hechten. Dit is de harde bodem of soms ook een andere oester. Wanneer veel oesters op elkaar groeien, noemen we dat een oesterbank. In een oesterbank leven niet alleen oesters, maar ook heel veel andere dieren, zoals pokken, mossels, sponzen, borstelwormen en nog veel meer. Oesters zijn dus nooit alleen!

Oesters in de collectie

Naturalis heeft een grote verzameling weekdieren. Weekdieren hebben een schelp om hun zachte lijf. Naast schelpdieren, zoals de oester, horen slakken en inktvissen daar ook bij. Jeroen Goud is bij Naturalis de wetenschappelijk beheerder van deze grote collectie weekdieren. Hij zoekt de juiste collectiestukken bij vragen van onderzoekers, verenigingen en docenten. “Naturalis is het archief van de natuur. We hebben heel veel informatie, waar wetenschappers onderzoek mee kunnen doen.” Onderzoekers gebruiken het archief en vergelijken huidige soorten met die van vroeger.

Oester met parel
Parel in een oester
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0

Oesters en parels

Oesters zijn nog om een andere reden veel waardevoller dan je eerst zou denken. Sommigen maken namelijk parels aan. “Kort geleden werd in Zeeland een oester ontdekt met 21 kleine pareltjes! Deze ligt nu in de wetenschappelijke collectie van Naturalis. "Dit is een uitzonderlijk geval, meestal moet je wel duizend oesters openmaken voordat je er een met een parel tegenkomt”, vertelt Naturalisonderzoeker Hanco Zwaan. Hij heeft al duizenden parels in handen gehad. In het Nederlands Edelsteen Laboratorium onderscheidt hij wilde oesterparels van gekweekte oesterparels. Het verschil is soms zo moeilijk te zien, dat de parels gescand moeten worden. Dan zoekt Hanco naar minuscuul kleine verschillen in een 3D-model. Een oester vormt niet zomaar een parel. Bij verwonding door een boorslak, maakt de oester een een parelzakje op de wond, laagje na laagje. Soms verdwijnt de boorslak in de parel. Oesters in Zeeland hebben de laatste jaren veel last van zulke boorders. “Dat kan de reden zijn dat er meer parelvondsten zijn, zoals de oester met de 21 parels”, legt Hanco uit.

Ook interessant