De tijger: een soort met veel ondersoorten

Sanne van Gammeren, 19 september 2017

Een grote, harige katachtige met zwarte strepen. De tijger is een mooi maar gevaarlijk roofdier, met sterke klauwen en kaken. Alle tijgers in landen zoals China, Siberië en India horen tot dezelfde soort. Als je ze bij elkaar zou plaatsen, kunnen ze vruchtbare jongen krijgen. Toch zien de de tijgers uit Siberië er anders uit dan de tijgers in China. Siberische tijgers zijn erg groot. Chinese tijgers herken je aan de smalle schedel en een lange snuit. Het zijn verschillende ondersoorten. Welke ondersoorten zijn er en hoe zijn ze ontstaan?

Onderdeel van:

Naam

Tijger 

Wetenschappelijke naam

Panthera tigris 

Lengte

tot drie meter

(Onder)soorten

In totaal zijn er elf ondersoorten van de tijger. De zes ondersoorten die nu nog leven zijn de Siberische tijger, de Noord-Indochinese tijger, de Chinese tijger, de Sumatraanse tijger, de Maleise tijger en de Bengaalse tijger. De andere vijf ondersoorten zijn inmiddels uitgestorven, twee in de prehistorie en drie in de laatste honderd jaar. Maar wat is nu precies een ondersoort? Een ondersoort is een groep soortgenoten die er anders uit is gaan zien of zich anders is gaan gedragen dan de rest, maar die onderling nog wel kan voortplanten. Meestal leven ondersoorten in verschillende gebieden. Uiteindelijk kunnen ondersoorten verschillende soorten worden, als ze lang genoeg van elkaar gescheiden zijn.

Van Sumatraanse jungle tot Siberische sneeuwvlaktes

Als je op de namen let, zie je dat dit allemaal dieren zijn die op een andere plek op aarde leven. Wanneer twee groepen dieren van één soort voor langere tijd gescheiden leven op andere plekken op aarde, kunnen ze er anders uit gaan zien. Op het eiland Sumatra vind je veel regenwoud. Doordat de Sumatraanse tijger een donkere vacht heeft en klein is, valt hij niet op in de dichte jungle. Hij is daardoor perfect aangepast aan het leven in de jungle. In Siberië zijn de omstandigheden heel anders. Daar is het koud en er zijn grote besneeuwde open vlaktes. De Siberische tijger heeft een dikke en lichte vacht. Daardoor is hij juist goed aangepast aan het leven in Siberië. Hij kan goed tegen de kou en valt niet op in de sneeuw. De verschillende ondersoorten zijn in de loop van de tijd aangepast geraakt aan hun omgevingen. Daardoor zijn ze veranderd ten opzichte van elkaar. Dat noemen we evolutie.

Zijn de jongen van de Siberische en de Sumatraanse tijger in staat jongen te krijgen, denk je?

Bengaalse tijger

Van alle ondersoorten is de Bengaalse tijger het algemeenst. Met 250 kilo is hij meteen ook de zwaarste. Dat is zo zwaar als vijf 14-jarige kinderen. Hij leeft in een groot gebied: Van Zuid-China tot Nepal. De Bengaalse tijger is een nachtdier: in het holst van de nacht sluipt hij door de jungle op zoek naar prooien. Door zijn gestreepte vacht valt hij niet op tussen het struikgewas. Als hij een buffel spot - die twee keer zo zwaar is als de tijger! - bespringt hij hem van opzij of van achter. Zo raken de scherpe horens van de buffel de tijger niet. Met een beet in de keel is het gedaan en kan de tijger van zijn maal genieten.

Tijgervacht
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0
Door zijn gestreepte vacht valt deze tijger niet op tussen het struikgewas.

De tijger en Naturalis

Naturalis heeft veel opgezette tijgers, maar liefst 161 exemplaren. Daartussen zitten opgezette exemplaren van de Bengaalse tijger, de Siberische tijger, de Bali tijger, de Javaanse tijger en de Sumatraanse tijger. Pepijn Kamminga is collectiebeheerder van de vogels en zoogdieren in Naturalis. Hij weet waar de verschillende dieren staan in de collectie, hij registreert alle exemplaren en hij begeleidt wetenschappers door de collectie.

 

Pepijn zorgt goed voor de collectie: “We zorgen dat de collectie zo lang mogelijk bewaard wordt in de best mogelijke omstandigheden. Ik vind het belangrijk dat de collectie toegankelijk is voor onderzoekers vanuit de hele wereld en dat exemplaren uitgeleend worden voor tentoonstellingen. We hebben tijgerhuiden - zowel plat als opgezet-, skeletten, schedels en zelfs wat afgietsels van voetafdrukken.” Onderzoekers doen veel onderzoek aan de tijgers. “Er kan veel onderzoek worden gedaan en er is informatie over de verspreiding van de soorten.”

 

Uitgestorven

Met de collectie kijkt men niet alleen naar tijgers van nu, maar ook van vroeger. “Er zijn wereldwijd al drie ondersoorten uitgestorven waaronder de Javaanse en de Balinese tijger. Het bijzondere is dat we twee opgezette exemplaren hebben! Een aantal jaren geleden onderzocht onderzoeker Yamaguchi de uitgestorven ondersoorten van de tijger in de collectie. Hij werkte vooral met de botten en zocht naar kenmerken om de ondersoorten aan de hand van de schedels te onderscheiden. Er bleken toen nog meer uitgestorven exemplaren in onze collectie aanwezig te zijn. Door te kijken naar wanneer de tijgers verzameld zijn, met uitsterven werden bedreigd en de invloed van mensen op de natuur van Azië, kunnen onderzoekers bepalen waardoor tijgers uitsterven. Misschien is dan het uitsterven van tijgers te voorkomen! Ook kunnen zij geschikte leefgebieden aanwijzen waar tijgers beschermd kunnen leven. Met onderzoek aan zowel levende tijgers als museum exemplaren kunnen we meer leren over de tijgers die nu leven om te voorkomen dat ze uitsterven.”

Tijger
(c) Thinkstock | Licentie: CC BY-NC-SA 4.0

Ook interessant