Glas

Je hebt er elke dag mee te maken. Het wordt gebruikt voor het jampotje, de spiegel, de computer, je bril en heel veel andere dingen. Glas - daar hebben we het over - is zo oud als de aarde. De natuur kan het ook zelf maken. Uit vulkanen komt een stof die obsidiaan heet. Dat zijn parels van vulkanisch glas. Indianen in Zuid-Amerika maakten er speerpunten van.
Al twee- tot drieduizend jaar voor Christus werd glas voor het eerst gemaakt. De basisgrondstoffen voor glas zijn zand, kalk en soda. Kalk zit onder andere in schelpen. Soda komt van het metaal natrium. Als dit heel heet wordt en in contact komt met de lucht, verandert het in soda. Mensen in het Midden-Oosten smolten de grondstoffen in kleine ovens tot het een dikke stroop werd. Deze goten ze over een bolletje van zand. Zo maakten ze kommetjes van glas.

De eerste vormen van glas waren heel eenvoudig. Pas nadat het glasblazen was uitgevonden, konden er mooie kelken, flessen, kannen en vazen worden gemaakt.

Veelzijdig materiaal

Ongeveer vijftig jaar voor Christus werd in Syrië een belangrijke uitvinding gedaan: het glasblazen. Dit is een manier om holle voorwerpen van glas te maken. De glasblazer doopt een pijp in gloeiend glas. Er blijft een druppel aan hangen, waar hij dan in blaast. Is de vorm goed, dan knipt de glasblazer de druppel af en laat hij het voorwerp afkoelen.
Flessen werden lange tijd gemaakt door glasblazers. In 1765 werd in Leerdam de eerste Nederlandse flessenblazerij gebouwd. Tot rond 1900 werd elke fles apart geblazen, toen kwam de eerste blaasmachine. Er is nu nog steeds een grote glasfabriek in Leerdam. Daar worden verschillende soorten glas gemaakt, waaronder tafelglas, zoals glazen en kannen.

Zachtgeworden glas mag niet doorbuigen. Daarom draait de glasblazer het glas steeds rond.

Het mooie van glas is, dat je het eindeloos kunt gebruiken. Glasscherven uit de glasbak worden in de fabriek weer gesmolten en aan de grondstoffen toegevoegd.

Naast gegoten glas is er vlakglas. Tegenwoordig wordt dit bijna allemaal gemaakt volgens het floatprocédé (zeg: flootproseedee). 'Float' is Engels voor drijven. De vloeibare massa wordt gegoten over een bad van gesmolten tin. Dit metaal is spiegelglad. Daardoor wordt het glas dat op het tin drijft, ook heel glad.

We gebruiken glas natuurlijk om producten in te verpakken, om er drank uit te drinken en voor ramen. Maar er zijn nog veel meer toepassingen. Wat denk je van al die kabels waar de grond nu vol mee ligt? Ze zijn gemaakt van glasvezels, heel dunne glazen draadjes. Deze worden steeds vaker gebruikt om gegevens te vervoeren, bijvoorbeeld televisiebeelden en e-mailberichten.

Glas laat snel en makkelijk licht door. Gegevens zoals de tekst van e-mailberichten worden omgezet in lichtflitsen, die daarna met hoge snelheid door de glasvezelkabel reizen.

Glas speelt ook een belangrijke rol als hulpmiddel voor de ogen. Verrekijkers, fotocamera's, brillen, telescopen en microscopen hebben allemaal een lens. Dat is een stukje glas met een speciale vorm, waardoor de richting van lichtstralen verandert. Dat helpt je om dingen van ver weg of dichtbij beter te zien. Glas dat hiervoor wordt gebruikt, noemen we optisch glas. Tegenwoordig worden de meeste lenzen niet meer van glas, maar van kunststof gemaakt.
Tot slot is er natuurlijk het glas dat zo mooi is dat je er alleen maar naar wilt kijken. Het gebrandschilderde glas in sommige kerken is een feest voor je ogen. Nederland heeft twee beroemde glaskunstenaars voortgebracht: Floris van Meydam en Dirk Copier. Ze maakten glazen in de prachtigste vormen en met de fijnste opdrukken. Hun werk is onder andere te bewonderen in het Nationaal Glasmuseum in Leerdam.