Oren: niet alleen om mee te horen

Niels Kerstes, 21 februari 2019

Oren zijn er in allerlei vormen en maten: groot, klein, rond, puntig, naar voren gericht of opzij staand. Alle oren zijn bedoeld om mee te horen. Komen ze soms ook op andere manieren van pas?

Speuren en afkoelen

De grootoorvos heeft - je raadt het al - opvallend grote oren. Deze vos is dol op termieten en mestkevers. Hij speurt deze insecten vooral met zijn oren op. Zijn ogen en neus spelen daarbij een veel kleinere rol. Dankzij zijn oren vindt hij de insecten ook als ze ‘s nachts rondscharrelen. Omdat de oren van de vos naar voren staan, kan hij ze als een soort schijnwerpers vooruit richten en heel precies achterhalen waar een geluid vandaan komt. 

De grootoorvos
Yathin S Krishnappa | Licentie: CC BY-SA 3.0

Grootoorvossen leven in warme, droge gebieden in Afrika. Hun grote oorschelpen helpen de dieren ook om koel te blijven, net als de grote oren van Afrikaanse olifanten.

Vraag: Kun jij een insect horen lopen?

Oren als schokdempers?

Hazen hebben ook opvallende oren. Grote oren die hoog boven op het hoofd zitten vangen veel geluid op. Daarmee ontdekken hazen een sluipende vos al snel. Maar heb je echt zulke lange oren nodig om goed te horen? 

Een slaperige haas
Hanna Knutsson | Licentie: CC BY-NC-ND 2.0

Wetenschappers ontdekten dat hazen en konijnen hun oren ook gebruiken om af te koelen bij warm weer. Er zijn wetenschappers die vermoeden dat de oren nog een functie hebben: het zijn een soort schokdempers. Hazen rennen heel snel om aan roofdieren te ontkomen. Tijdens het rennen zouden de lange oren helpen om harde klappen op te vangen. Hierdoor lukt het de dieren om hun hoofd stiller te houden. Zo kunnen hazen goed blijven zien tijdens het vluchten.

Rennende hazen halen soms wel snelheden van boven de 70 kilometer per uur
iStock - GettyImages - mauribo | Licentie: RF Getty Images

Een duidelijk signaal

Als jij boos, blij of geschrokken bent, zien anderen dat aan je gezicht. Het is vaak heel handig om te weten hoe een ander zich voelt. Is iemand boos, dan blijf je bijvoorbeeld maar beter even uit zijn buurt. Schapen hebben niet zoveel spieren in hun gezicht als mensen. Hun gezicht verraadt dus niet hoe ze zich voelen. Maar ze hebben wel beweeglijke oren!

Aan de oren van schapen zie je of ze bang, boos of verrast zijn.
iStock - GettyImages - nehls | Licentie: RF Getty Images

Onderzoek aan schapen toont aan dat de stand van de oren van deze dieren laat zien hoe ze zich voelen. Staan de oren naar achteren, dan is het schaap waarschijnlijk bang. Wijzen de oren naar boven, dan is het schaap boos. Wanneer de oren allebei een andere kant op wijzen, dan is het schaap waarschijnlijk verrast. Ook bij andere dieren, zoals paarden, zie je aan de oren hoe ze zich voelen. Als een paard zijn oren strak naar achteren heeft, kun je beter even een stapje terug doen.

Mensen kunnen hun oren niet meer alle kanten opdraaien zoals schapen en paarden, maar bewegen lukt soms nog wel. Kun jij met je oren wiebelen?