Totale en gedeeltelijke zonsverduistering 20 maart 2015
Op 20 maart 2015 was er boven de Atlantische Oceaan, de Faeröer Eilanden, Spitsbergen
en de Noordpool een totale zonsverduistering te zien. De maan schuift dan tussen de zon en de aarde
door. Vanuit Nederland was slechts een mooie gedeeltelijke zonsverduistering te zien. Hopelijk heb je deze wel gezien,
want de volgende gedeeltelijke zonsverduistering is pas weer in 2021 te zien in ons land.
In Utrecht was de grootte van de zonsverduistering 84,2%. Dit betekent dat, op het tijdstip
van het maximum, 84,2 procent van de zonnediameter (niet van het oppervlak) achter de maan
zal schuilgaan. Toen de zonsverduistering begon, stond de zon (in Utrecht) op 23 graden
boven de horizon. Bij het maximum ws de hoogte 31 graden, en op het eind 36 graden.
Het verloop van de gedeeltelijke zonsverduistering in Nederland. De positie van de maan
is getekend voor het begin (1), het maximum (2) en het einde (3) van de eclips. De pijl
wijst naar het zenit, het punt recht boven je hoofd, op het moment van het maximum.
Tabel: De gedeeltelijke zonsverduistering van 20 maart 2015 (Bron: Jean Meeus)
Plaats
Begin
h m s
Maximum
h m s
Einde
h m s
Grootte
Amsterdam
9 30 13
10 37 25
11 48 05
84,7%
Den Haag
9 29 14
10 36 20
11 47 00
84,7%
Eindhoven
9 29 09
10 36 19
11 47 02
84,4%
Groningen
9 33 00
10 40 27
11 51 05
84,7%
Maastricht
9 28 33
10 36 02
11 47 08
82,1%
Rotterdam
9 29 16
10 36 40
11 47 37
83,1%
Utrecht
9 29 58
10 37 15
11 48 01
84,2%
Totale zonsverduistering
Om 10.13 uur kwam de zon totaal verduisterd
op rond 46° westerlengte en 54° noorderbreedte. Dat is in de
Atlantische Oceaan ten zuiden van Groenland. De totaliteitszone liep
vandaar tussen IJsland en Schotland, over de Faeröer Eilanden,
over Svalbard (Spitsbergen) en eindigde om 11.18 uur aan de Noordpool.
De totaliteitszone was aan het begin en aan het einde 410 km breed; de
grootste breedte bedroeg 492 km, in de oceaan ten zuiden van IJsland.
De langste totaliteitsduur bedroeg 167 seconden, bij een zonshoogte
van 18°. Bij Tórshavn, op de Faeröer Eilanden duurde de
totaliteit 121 seconden, bij een zonshoogte van 20°.
Bovenstaande figuur toont het zichtbaarheidsgebied van de zonsverduistering van 20 maart 2015.
Het pad van de totale eclips begon ten zuiden van Groenland, gaat onder IJsland door,
over de Faeröer Eilanden en Spitsbergen, en eindigde op de Noordpool. Aan weerszijden
van het totaliteitspad is een veel breder gebied waar de zon slechts gedeeltelijk verduisterd werd.
De zuidelijke grens van dit gebied loopt door Afrika, ten zuiden van de Kaspische Zee en door China.
De lichtblauwe lijnen verbinden de plaatsen waar de grootte van de eclips respectievelijk
80, 60, 40 en 20 procent bedraagt. De tijdstippen bij de groene lijnen geven aan wanneer
de eclips daar maximaal was. Deze tijd is gegeven in UT; dat is 1 uur vroeger dan de
wintertijd in Nederland. In het gebied dat er uit ziet als een vervormde 8 was slechts een
deel van de eclips te zien. In het linkerdeel van deze '8' zag je het einde van de eclips
maar niet het begin: de zon kwam op toen de verduistering al bezig was. In het rechterdeel
van de '8' was wel het begin van de zonsverduistering te zien maar niet het einde, omdat de
zon er tijdens de verduistering onderging. (Illustratie: F. Espenak/NASA)
Simulaties
Bekijk twee simulaties van de eclips gemaakt met Starry Night.
De gedeeltelijke zonsverduistering zoals gezien vanuit Utrecht:
De maan beweegt voor de aarde langs, zoals gezien vanaf de zon:
NASA heeft ook een mooie video met simulaties gemaakt met uitleg hoe de
schaduw van de maan over de aarde strijkt.
Op reis voor totaliteit?
Wie op reis wilde om deze eclips totaal te zien, kon naar de Faeröer Eilanden of Spitsbergen. Behoorlijk wat
eclipstoeristen hadden zich hier verzameld. Die op Spitsbergen hadden gelukt, maar op de Faeröer Eilanden was het bewolkt.
Overigens is tenminste één toerist op Spitsbergen door een ijsbeer verwond...
Beide bestemmingen worden steeds toegankelijker voor toeristen. Je kunt er naar toe vliegen of
de boot nemen. Vooral cruiseschepen komen geregeld bij deze eilanden in de buurt en een totale
zonsverduistering was een extra attractie voor deze ondernemingen. Vanuit Denemarken
kun je zelfs met een veerdienst naar de Faeröer Eilanden en je eigen auto meenemen. Meer
weten? Zoek met je favoriete zoekmachine op 'reizen en Spitsbergen' of 'reizen en Faeröer Eilanden'.
Kijken in Nederland
In principe kun je een gedeeltelijke zonsverduistering prima thuis of op je werk of school bekijken, mits je je ogen goed beschermt. Helaas was het in grote delen
van het land bewolkt. Maar het is ook leuk om voor zo'n eclips een publiekssterrenwacht te bezoeken. Veel publiekssterrenwachten organiseerden een extra activiteit. Kijk op dit
overzicht van alle Nederlandse publieksterrenwachten om er eentje in jouw omgeving te vinden.
Online kijken
Deze eclips was ook online te bekijken. Sommige sterrenwachten zorgden voor een live-feed. Een bekend adres
om deze te vinden is Slooh.
De Noorse TV verzorgde een live-uitzending vanaf Spitsbergen, ook online te zien.
Net als bij eerdere eclipsen hebben we ook dit keer leuke foto's op deze site geplaatst.
Bekijk de foto's.
Meer informatie
• Meer informatie over deze eclips staat op de NASA eclipssite.
Hier vind je o.a. een interactieve kaart waar je
voor iedere locatie de eclipstijden kunt uitrekenen door op de kaart te klikken.
• Sterrenkunde-popularisator Rob Walrecht maakte een mooie brochure over deze eclips, die
gratis kan worden gedownload.
• Astronomie.nl heeft een speciale infopagina en organiseert een fotowedstrijd.
• Hemel.waarnemen.com heeft ook een zeer informatieve pagina samengesteld.
• ESERO propageert aandacht voor ruimtevaart en sterrenkunde op school en heeft een pagina met lespakketten ingericht.
• Wetenschap in Beeld heeft een speciale site gemaakt.
• Astrosolarfolie gekocht voor je telescoop, maar geen idee hoe dit netjes te verwerken. Wetenschapsfotograaf Rob Doolaard heeft een
duidelijke bouwbeschrijving gemaakt.