Kraaiachtigen lossen het wel op

Niels Kerstes, 16 mei 2019

Vogels hebben kleine kopjes. Daar passen dus ook maar kleine hersentjes in. Lang werd daarom gedacht dat vogels niet heel slim zijn. Maar nu blijkt: mensen dachten zelf niet goed genoeg na over de slimheid van vogels.

Onderdeel van:

Gevederde goochemerds

Vooral vogels uit de familie van de kraaiachtigen blijken wat betreft slimheid best veel op mensapen te lijken. Zo komen deze vogels op creatieve manieren aan voedsel en zijn ze goed in het oplossen van puzzels. Ook in Nederland zijn veel kraaiachtigen te vinden: zwarte kraaien, roeken, kauwen, raven, eksters en gaaien.

Een raaf, zwarte kraai, roek, kauw, ekster en een gaai.
Frank Schulenburg, Alexas fotos, hedera.baltica, hedera.baltica, Zweer de Bruin, Luc_Viatour | Licentie: CC BY-NC-SA 2.0

Gereedschappen maken en gebruiken

Veel onderzoek naar de slimheid van vogels is gedaan met wipsnavelkraaien. Deze vogels leven op Nieuw-Caledonië, een groep eilanden in de buurt van Australië. Ze zijn dol op dikke larven die in hout leven. De kraaien maken hun eigen gereedschap om die larven te pakken te krijgen! Onderzoekers ontdekten hoe de vogels dat doen. Ze breken een takje af van een levende plant, plukken alle blaadjes eraf, verwijderen meestal de bast, en buigen een haakje aan het eind van het takje. Met het haakje tillen de kraaien de sappige larven uit gaten in het hout op.

Een wipsnavelkraai in de weer met een stokje.
Corvus moneduloides | Licentie: CC BY-NC-SA 2.0

Wist je dat ook roeken in het laboratorium stokjes met haakjes maken en gebruiken? In het wild is het nog nooit gezien dat een roek een stokje als gereedschap gebruikt.

Voor dit experiment kregen roeken een recht stukje ijzerdraad. Ze bogen er uit zichzelf een haakje aan. Zo tilden ze het mandje met daarin wat voedsel uit de koker.
PNAS June 23, 2009 106 (25) 10370-10375 Christopher D. Bird and Nathan J. Emery | Licentie: Alle rechten voorbehouden

Klein stokje, groter stokje, stukje vlees

Onderzoekers zijn erg nieuwsgierig naar wat wipsnavelkraaien nog meer kunnen. Ze dagen de dieren dan ook graag uit in het lab. Zo doen ze proefjes waarin de kraaien verschillende opdrachten moeten voltooien om bij een lekker hapje te komen. De vogels moeten bijvoorbeeld eerst een klein stokje pakken waarmee ze bij een groter stokje kunnen. Met het grote stokje komen ze vervolgens weer bij een stukje vlees. Zoals je in het filmpje hieronder ziet, zijn de vogels heel goed in dit soort puzzels!

YouTube | Licentie: Alle rechten voorbehouden

Lost deze wipsnavelkraai de puzzel op? Na 50 seconden zie je wipsnavelkraai in actie.

Drijvend voedsel

Nog een leuk experiment! Onderzoekers vulden een rechtopstaand buisje met een beetje water. Bovenop het water dreef een stukje vlees. Wipsnavelkraaien die wel zin hadden in dat stukje vlees hadden pech: ze konden er net niet bij met hun snavel. Maar naast het buisje legden de onderzoekers een paar steentjes neer. Snappen de kraaien dat het waterpeil stijgt als ze de steentjes in het water laten vallen, zodat ze dan wel bij het stukje vlees kunnen?

Plos Media - YouTube | Licentie: Alle rechten voorbehouden

Lukt het de wipsnavelkraai om het lekkere hapje te bemachtigen?

Ja dus! En niet alleen dat. Als de dieren in plaats van steentjes de keuze kregen tussen zinkende witte gummetjes of drijvende stukjes wit piepschuim, kozen de gevleugelde slimmerds vaker voor de zinkende gummetjes. 

Bomvol hersencellen

Hoe kan het dat deze vogels met hun kleine hersentjes zo goed zijn in het oplossen van puzzels? Onderzoekers ontdekten dat de kleine hersens van vogels volgepakt zitten met hersencellen. In een vogelbrein zitten ongeveer twee keer zoveel hersencellen als in een even groot primatenbrein. Bovendien zitten de hersenen van vogels ook nog eens anders in elkaar dan de hersenen van zoogdieren. Denken dat dieren met kleine hersenen vanzelfsprekend dom zijn, is dus eigenlijk best een beetje…dom.

 Bestudeer de kraaien, eksters, kauwtjes, gaaien en raven in je buurt eens een tijdje. Welk gedrag valt je op?